Türkiye’de Geliştirilen Yabancı Madde Tespit Sistemi A- FOD

Hava alanlarında uçaklara büyük zararlar verebilen yabancı cisimlerin tespiti için Türkiye’de geliştirilen akıllı sistem A-FOD dünyada ilgi görüyor.

Havaalanlarında uçaklardan düşen parçalardan, havaalanı personelinden, operasyon araçlarından, pist betonundan veya doğa olaylarından kaynaklı istenmeyen yabancı maddeler (FOD) hasarlara sebep olabiliyor. Bu anlamda ciddi bakım ve onarım maliyetleri oluşturan FOD, uçuş güvenliğini tehdit ederek can kaybına sebebiyet veren kazalara da yol açabiliyor.

Mevcut uygulamalara göre FOD tespiti için günde 4 kez piste çıkılması ve 3-4 kilometre pistin üzerinde hızlı bir araç gezisi yapılarak FOD’ların bulunması gerekiyor. İnsan gözüyle yapılan bu taramalarda her 10 FOD’ dan yalnızca biri tespit edilebiliyor.

Dünyada son 10 yılda otomatik FOD tespiti yapan sistemler geliştirilirken, bunlar test amaçlı yalnızca 12 havalimanına kuruldu. “Mikrodalga radar” teknolojisi kullanılarak geliştirilen bu sistemler düşük performanslarına rağmen yüksek maliyetleriyle dikkati çekiyor.

14 milyar dolarlık fatura

Dünyada otomatik FOD tespiti yapan ve patent başvurusu olan ODTÜ Teknokent firmalarından ArgosAI ile birlikte 3 firma daha bulunuyor. Dünyada 18.000 sivil olmak üzere ortalama 40.000 havaalanı yer alıyor. Bu anlamda hava trafiği ve havaalanı yoğunluğu hızla artarken FOD’lar ve sebep oldukları zarar ve kazalar da artmaya devam ediyor.

Önümüzdeki yıllarda ArgosAI’ nin geliştirdiği A-FOD gibi performansı yüksek ve maliyeti sürdürebilir sistemlerin yoğun olarak kullanılması tasarlanıyor.

Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, FOD kaynaklı sorunların yıllık maliyeti 14 milyar doları buluyor.

Türkiye genelinde ise bu zararın yıllık 100 milyon doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

Yapay zeka 7/24 görev başında

A-FOD, yapay zeka teknolojileri sayesinde pistlerde oluşan yabancı cisimlerden kaynaklanan sorunlara çözüm getiriyor.

A-FOD sistemi, uçakların yolcu aldıkları apron alanları, uçuş sırasında bekledikleri taksi yolları, kalkış ve iniş pistlerine kadar tüm alanı  kontrol ediyor. Sistem, uçuş güvenli için tehlike oluşturabilecek yabancı cisimleri anında uçuş kontrol ve temizlik ekiplerine bildirilerek ortadan kaldırılması sağlayarak olası kazaların ve milyonlarca dolarlık hasarların önüne geçilebiliyor.

Sistemle pist, taksi ve apron alanlarında 7/24 takip yapılarak, görüntü işleme ve analizler sayesinde yabancı cisim tespiti yapılıyor. Tespit edilen cisimler, kullanılan algoritmalarla sistem tarafından otomatik anlamlandırılarak kule ve saha ekiplerine gerçek zamanlı uyarıyla bildiriliyor. Ardından cismin tanımlanmasıyla piste müdahale edilip edilmeyeceğine karar verilerek, cismin herhangi bir kazaya yol açmadan bulunduğu yerden uzaklaştırılması sağlanıyor.

Lazerli işaretleme sistemiyle sahada kolay tespit ve temizlik imkanı sunan A-FOD, elektromanyetik sistem kullanılmadığı için uçuş güvenliğini etkilemiyor.

Dünyada tek olacak

A-FOD ile yabancı madde tespit ve takibinin yanı sıra, kuş türlerinin tespiti ve kuşların pistten uzaklaştırılması, pist kaplama yüzeyi takip, çatlak ve kırıkların tespiti, pist zemin göçük tespiti, pist kar/buz kalınlığı tespiti, pist ışıkları takibi, bozuk ışıkların tespiti de yapılabiliyor.

Dünya pazarında bu anlamda ihtiyaçları karşılayan bu bütünlükte bir ürün bulunmuyor. A-FOD’ un uluslararası platformda referansı olacak bir kurulumunun gerçekleştirilmesi halinde, pist güvenliğinin yönetilmesi hakkında havaalanlarının birçok sorununu tek bir  uygulamayla çözen dünyada ilk ve tek sistem olacak.

Londra yolu göründü

Uluslararası Gazipaşa-Alanya Havalimanı’nda tek ünitelik A-FOD sistemi yılbaşında demo amacıyla kuruldu. Sistem, kapsadığı 18.000 metrekarelik pist alanında başarıyla görev yaptı.

Bu anlamda gerek yurt içinden gerekse yurt dışından havacılık kurumları, Alanya’da sistemi inceleyip testler gerçekleştirdi. İngiltere’den uluslararası bir işletmenin temsilcileri de gelerek incelemeler yaptı. Sistemin performansının olumlu sonuç vermesi üzerine Londra’da demo kurulum talep edildi.

Dünya pazarlarını açacak proje

Son olarak A-FOD’ a uluslararası pazarların yolunu açacak önemli bir gelişme yaşandı.

Ankara Kalkınma Ajansı, İleri Teknoloji Ürün Ticarileşme Mali Destek Programı kapsamında A-FOD’ u destekleme kararı aldı. Bu sayede sistem, bir havaalanında gerçek koşullarda çalışması sağlanacak ve pazara girişte referans oluşturulacak. Proje kapsamında kurulacak sistem sayesinde performans kriterleri çerçevesinde uluslararası otoritelerden sertifika alınması da bekleniyor.

Ankara Kalkınma Ajansının vereceği destekle sağlanacak referans ve sertifikasyon, A-FOD sisteminin uluslararası ihalelere katılmasını  sağlayacak.

ArgosAI’ nin ihracata başlamasıyla hem Türkiye’den dünyaya katma değeri yüksek ileri teknoloji ihracatı gerçekleşecek hem de dünyada yeni oluşan bir sektörde Türkiye öncü olacak ve bu pazarda önemli bir pay sahibi olabilecek.